Volgens minister Helder (Langdurige Zorg) is het een nadrukkelijke wens van veel ouderen om langer thuis te blijven wonen. Het maakt -naast het personeelstekort in de zorg- dat haar beleid erop gericht is meer informele zorg in te gaan zetten in de verzorging van de groeiende groep ouderen. Mantelzorg kan en mag echter niet zo makkelijk als een uniforme oplossing beschouwd worden in alle gevallen. Er kan sprake zijn van een trauma in jeugd of familiesysteem, wat goede mantelzorg verlenen in de weg staat.
Verminderde draagkracht
De draagkracht van mantelzorgers staat regelmatig onder druk staat door onopgeloste pijn binnen het gezin. In mijn sessies “Mantelzorg en inzicht in je familiesysteem” kom ik dit vaak tegen. Gebeurtenissen in de familie of een trauma in iemands jeugd wat te maken heeft met de ouders, bemoeilijken het om later in het leven te zorgen voor vader of moeder. Of het beïnvloed de bereidwilligheid om de zorg op te pakken. Soms is de mantelzorger er überhaupt niet omdat er geen goede band is met vader of moeder. Oude pijn en verdriet uit de kindertijd staat dan een goede en liefdevolle zorg in de weg. Wanneer jij bijvoorbeeld het gevoel hebt dat je moeder je vroeger niet zag staan, dan kunnen gevoelens die toen opgekropt en ongeuit zijn gebleven, in zo’n zorgsituatie plots heftig naar boven komen.
Inzicht in je familiesysteem
Eén op de drie mensen die in de zorg werkzaam zijn, is zelf ook mantelzorger in de privésituatie. Bij zorgorganisatie Amaliazorg ben ik gevraagd invulling te geven aan een aanbod wat hun zorgende medewerkers helpt om vitaal, inzetbaar en in balans te blijven. Naast mantelzorgcoaching op het nemen van eigen regie, is het richten op onvervulde behoeften, ervaren pijn en verdriet binnen je gezin van herkomst een goede methodiek om dit te realiseren. De sessies ‘Inzicht in je familiesysteem’ geven naast inzicht ook handvatten om hier op een goede manier mee om te gaan. Deze zijn geschikt en helpend voor zowel mantelzorgers als zorgverleners. Hierdoor kunnen ze hopelijk ook potentieel ongewenste situaties herkennen, want als je je bewust bent van waar het pijn doet, ben je al een stuk verder.
Alert zijn op signalen
Soms zie je ontwikkelingen bij mensen die niet wenselijk zijn, in veel gevallen met een ongezond effect. Lang niet iedereen is zichzelf überhaupt bewust van de manier waarop ze getriggerd worden door hun systeem van herkomst in hun huidige handelen, of de mate waarin zij verstrikt zitten in de relatie met de zorgbehoevende mensen, veelal hun eigen ouders. Zo zie ik mensen die hun eigen leven helemaal opgeven om voor hun naaste te zorgen. Vaak ligt daar een wens of aanname onder die niet zal worden ingelost, namelijk dat als je maar hard genoeg voor je vader, moeder of partner zorgt, deze je wel zal ‘insluiten’ of eindelijk zal doen of zeggen waar je al zolang op hoopt. Acceptatie van jou als kind bijvoorbeeld, en hoe je bent. De woorden “ik hou van jou” uitspreekt.
Een ander signaal is een mantelzorger die continu eist dat de persoon met dementie nu eens gewoon ‘normaal’ doet én zeer kritisch is op de zorg of als er bijvoorbeeld een trauma (zoals het overlijden van een kind) speelt in een gezin.
Het is dus oppassen geblazen in veel meer mantelzorg-gevallen dan de minister waarschijnlijk kan overzien. De overheid hoeft zich echt niet zomaar rijk te rekenen door een beroep te doen op familie en naasten. Toch ben ik ook ervan overtuigd dat als je in een vroeg stadium bij ziekte van de zorgbehoevende en bij het inzetten van informele zorg de veelal onbewuste pijnpunten in een gezin opspoort, mantelzorgers het uiteindelijk ook veel langer kunnen volhouden.
Ontspoorde mantelzorg kan zo bijvoorbeeld meer voorkomen worden. Situaties waarin mensen uit frustratie of verdriet dingen doen of zeggen die niet goed zijn, komen helaas vaker voor dan we denken. In sommige gevallen is langer thuis wonen ook echt niet de oplossing. In het verpleeghuis kunnen mensen weer opknappen en kan de relatie zich soms ook deels herstellen. Daarbij komt dat de vader, moeder of partner met dementie ook weer gewoon zichzelf kan zijn en voor mantelzorgers is de druk van de ketel als het gaat om het moeten voldoen aan verwachtingen die zij niet kunnen waarmaken.
Voor meer informatie over sessies “Inzicht in je familiesysteem” kunt u mij even bellen of mailen.
